Αμβροσίου Μεδιολάνων σήμερα. "Συνεορτάζεται" η πρώτη ρύθμιση του μέλους στον μετά Χριστόν κόσμο, (δημιουργήθηκαν και ταξινομήθηκαν οι πρωτοι κανόνες μελοποιίας και ψαλτικής). Ο Αμβρόσιος βλέπετε ενδιαφέρθηκε να τακτοποιήσει και αυτό το ζήτημα.
Ακροαστήτε αλληλούια έτσι για να μερακλώσετε.....
(από την Missa Sancti Marcelli, ψάλλει ο Μαρσέλ Περέζ και χορωδία)
7.12.08
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
8 σχόλια:
Α! Ωραίο πράμα!
Άκουσα κάτι διαστηματάκια 'ανατολίτικα' ή φταίει το τσίγκινο το αυτί μου;
Ακούς μια χαρά!
Και που ν' ακούσεις Χερουβικό του Krzysztof Penderecki γραμμένο στα 1986 μ.Χ.;-)
Ευχαριστούμε Μπερεκέτλη.
Με πρόλαβε ο Χοιροβοσκός. Πολύ σωστά άκουσες. Ο Περέζ ανήκει στην νέα γενιά μουσικολόγων που εξερευνούν τρόπους ερμηνείας της πρώιμης δυτικής παράδοσης με βάση δομικά στοιχεία της εποχής εκείνης που συντηρήθηκαν μέσα στους κόλπους της ανατολικής. Η συνεργασία του με τον Λυκούργο Αγγελόπουλο στάθηκε αφορμή για να δοκιμαστούν στην πράξη εκτελέσεις αμβροσιανού μέλους με ποικιλία διαστημάτων καθώς και με το παραδοσιακό ισοκράτημα της ζώσας ελληνικής ανατολικής εκκλησιαστικής παράδοσης.
Πολύ ενδιαφέροντα όλα αυτά για το αμβροσιανό μέλος.
Ο Penderecki μού προκαλεί πονοκέφαλο (έχω ακούσει αυτό που έγραψε για το Ολοκαύτωμα, για να γκουγκλίσω... ουφ δεν το βρήκα -- α, να το: Dies Irae / Auschwitz Oratorio)
Το Αμβροσιανό μέλος, όπως και το Βυζαντινο μέλος είναι μονοφωνικό και μελισματικό, σε αντίθεση με το Γρηγοριανό μέλος, που αναπτύχθηκε αργότερα στη Δύση και είναι πολυφωνικό και κατά βάση συλλαβικό (αλλά με κάποιες εξαιρέσεις). Στην ουσία, η παράδοση τόσο της Ανατολικής όσο και της Δυτικής εκκλησίας στην ψαλτική βασίστηκε στο Αμβροσιανό μέλος. Η Ανατολή αργότερα ανέπτυξε την Καλοφωνία, δηλαδή τη μελωδία με έντονη μελισματικότητα, καταλήγοντας σε αυτό που ξέρουμε σήμερα ως Βυζαντινό μέλος, ενώ η Δύση ανέπτυξε την Πολυφωνία, καταλήγοντας στο Γρηγοριανό μέλος.
Το πρόβλημα με τις σύγχρονες εκδοχές του Αμβροσιανού μέλους έγκειται στην εξής λεπτομέρεια: Το Αμβροσιανό μέλος έχει διαστήματα που μοιάζουν με αυτά της βυζαντινής μουσικής, ενώ για τις εκτελέσεις του χρησιμοποιείται δυτική σημειογραφία που έχει διαφορετικά διαστήματα. Ο Marcel Peres με το σχήμα του, Ensemble Organum, προσπαθούν ακριβώς να παρουσιάσουν το Αμβροσιανό μέλος με μία εκτέλεση που προσεγγίζει ακριβέστερα την παλαιά παράδοση (εξ' ού και η συνεργασία με το Λυκούργο Αγγελόπουλο που είναι ίσως ο κορυφαίος εν ζωή διδάσκαλος της Βυζαντινής μουσικής). Αν ενδιαφέρεστε για το συγκεκριμένο θέμα, παροτρύνω να ψάξετε για τους ύμνους του Καθεδρικού του Benevento, από το ίδιο σχήμα, στους οποίους οι ίδιοι στίχοι ψάλλονται δίς, μία στα ελληνικά από το Λ. Αγγελόπουλο και μία στα λατινικά από το Ensemble Organum.
Αγαπητέ ανώνυμε, ευχαριστώ για το σχόλιο. Επίτρεψέ μου κάποιες παρατηρήσεις: Το Γρηγοριανό μέλος δεν είναι πολυφωνικό. Είναι η μονοφωνική διάδοχη εποχή του αμβροσιανού. Επί του αρχικά μονοφωνικού γρηγοριανού μέλους, μετέπειτα, με υπέρθεση φωνών (εποχή του όργκανουμ)τίθενται οι βάσεις για την ανάπτυξη της δυτικής πολυφωνίας.
Η σημειογραφία της εποχής του αμβροσιανού και του γρηγοριανού μέλους διόλου δεν θέτει πλαίσιο διαστημάτων.Το προυποθέτει, το θεωρεί δεδομένο. Όπως και η σημειογραφία της δικής μας εκκλησιαστικής μουσικής, αυτή καθαυτή, χωρίς θεωρητική ερμηνεία, δεν σημειογραφεί διαστήματα αποδίδοντας την ακρίβεια του μαθηματικού λόγου, αλλά μόνον την απόσταση βαθμίδων, θεωρώντας το πλαίσιο γενών και κλιμάκων δεδομένο κατά τις παλαιότερες περιόδους της, και αργότερα αυτονόητα προσδιοριζόμενο μέσω των φθορών και των μαρτυριών. Γενικά λοιπόν, οι σημειογραφίες αυτές (αμβροσιανόυ, γρηγοριανού, βυζαντινού μέλους) δια των θεωριών ερμηνεύονται ως προς το ποιό πλαίσιο γενών και κλιμάκων δηλώνεται σημειογραφικά. Και μάλιστα την εποχή του αμβροσιανού μέλους έχουμε την ανάπτυξη σε δύση και ανατολή μιας κοινής καταγωγής (νευματικής) νέας σημειογραφίας, η οποία ωστόσο δεν έχει παράλληλα μιαν θεωρητική υποστήριξη με θεωρητικά συγγράμματα. Ουσιαστική θεωρία περί γενών,στην ανατολική μουσική (εξαιρουμένων συγγραμμάτων, όπως του Ψελλού, ή του Βρυένιου, που ουσιαστικά αναπαράγουν αρχαιοελληνικά) έμμεσα έχουμε με τη σημειογραφία του Κουκουζέλη (σχεδόν 8 αιώνες αργότερα)και ουσιαστικά με τον Χρύσανθο τον 19ο αιώνα. Αυτό ακριβώς το θεωρηικό κενό, αφήνει το περιθώριο στους σύγχρονους μουσικολόγους να υποθέσουν ότι οι μέχρι τώρα ερμηνείες της δυτικής μουσικής, ώς προς τα διαστήματα, προέβαλαν στο μονοφωνικό παρελθόν την πράξη της εμπεδωμένης πολυφωνίας. Και να αναζητούν, όπως κάνει ο Περέζ, ερμηνείες βασισμένες στον απόηχο του απώτερου παρελθόντος που συντηρείται όπως πιστεύουν στην ζώσα ανατολική εκκλησιαστική παράδοση. Θέλω να πω ότι παρόλο που οι βάσεις μοιάζουν μουσικολογικές, ουσιαστικά τα κίνητρα του Περέζ αποτελούν αισθητικές αναζητήσεις βασισμένες σε μία υπόθεση εργασίας. Κορυφαία καθαρά αισθητική επιλογή του Περέζ στην εκτέλεση του αμβροσιανού μέλους, είναι το ισοκράτημα, για το οποίο ουσιαστικές μαρτυρίες της χρήσης του έχουμε μέσω των χειρογράφων από τον Κουκουζέλη και μετά. Τις εκτελέσεις του Περέζ και του Αγγελόπουλου, τις θεωρώ ιδιαίτερα τολμηρές για το κατεστημένο της μουσικής ερμηνείας, αλλά ευσταθέστατες όχι μόνο λόγω της υψηλής αισθητικής που αναδύουν, αλλά και για την θεωρητική ερμηνεία που έμμεσα προβάλλουν: η δύση δεν ήταν τόσο απομακρυσμένη από την ανατολή, όσο ήθελαν οι μέχρι τώρα ερμηνευτές της μουσικής ιστορίας.
Είναι αλήθεια ότι το Γρηγοριανό μέλος, βασιζόμενο κατ'αρχάς στο Αμβροσιανό, ήταν μονοφωνικό, και σε αυτό το σημείο η διόρθωση ήταν σωστή. Κατά τη διάρκεια του όψιμου Μεσαίωνα (14ο αιώνα) άρχισε να εμφανίζεται η χρήση της πολυφωνίας σε εκτεταμμένη κλίμακα, και ιδιαίτερα στην εκκλησιαστική μουσική, γεγονός που οδήγησε στην "συγχώνευση" του Γρηγοριανού μέλους με την πολυφωνία. Είχε μάλιστα φτάσει σε τέτοιο σημείο που λέγεται ότι ο Πάπας Ιούλιος Β' απαίτησε από τους συνθέτες εκκλησιαστικής μουσικής να απλοποιήσουν τις συνθέσεις τους. Όσον αφορά το σχόλιο για τα διαστήματα, η τοποθέτησή σου είναι σωστή, απλά προσπάθησα να εξηγήσω τα μουσικά χαρακτηριστικά με τους όρους και ορισμούς που χρησιμοποιούμε σήμερα.
Ευχαριστώ, Ανώνυμε, για την επίσκεψη και την ωραία κουβέντα.... Θα δοθεί ευκαιρία να ξανασυζητήσουμε επί του θέματος, ούτως ή άλλως όσο οικονομία και να προσπαθήσει κανείς να κάνει στην ορολογία το θέμα είναι τεράστιο....
Δημοσίευση σχολίου